Bloedingen uit de muil bij katten

Inleiding

Wanneer een kat bloed uit de muil verliest, is dat voor de eigenaar vaak een verontrustend teken. Hoewel een paar druppels bloed door een klein wondje in de mond soms onschuldig zijn. Toch duidt bloedverlies uit de bek meestal op een onderliggend probleem dat medische aandacht vereist. Bovendien kan mondbloeding variëren van duidelijk zichtbaar (druppels bloed op de grond) tot subtieler, bijvoorbeeld bloedsporen in het speeksel op de vacht. Daarom is het belangrijk om te begrijpen wat het betekent als een kat uit de mond bloedt en welke acties ondernomen moeten worden. In dit uitgebreide artikel bespreken we de mogelijke oorzaken van bloedingen uit de muil bij katten, de bijbehorende symptomen en signalen, en wat u als eigenaar kunt doen aan eerste hulp. Daarnaast leggen we uit wanneer direct contact met een dierenarts noodzakelijk is (met verwijzing naar www.dierenarts-van-wacht.be voor spoedgevallen), hoe de diagnose door de dierenarts gesteld wordt, welke behandelingsopties er zijn en hoe dergelijke bloedingen in de toekomst te voorkomen. Ten slotte sluiten we af met een korte conclusie en een lijst met wetenschappelijke referenties en betrouwbare bronnen voor verdere info.

Mogelijke oorzaken

Belangrijk is om te beseffen dat bloed uit de mond geen ziekte op zich is, maar een symptoom met vele mogelijke oorzaken. Over het algemeen vallen deze oorzaken in twee hoofdcategorieën: lokale problemen in de mondholte zelf (bijvoorbeeld wondjes, gebitsaandoeningen, ontstekingen of tumoren) en systemische problemen die bloedingen veroorzaken (zoals stollingsstoornissen of andere interne ziektes). Hieronder lichten we de belangrijkste oorzaken verder toe:

Tandheelkundige problemen

Ten eerste zijn tandheelkundige problemen een veelvoorkomende oorzaak van bloedingen uit de muil. Een slechte gebitshygiëne leidt tot opbouw van tandplak en tandsteen op de tanden. Deze ophoping van bacteriën veroorzaakt tandvleesontsteking (gingivitis). Typische verschijnselen van gingivitis bij de kat zijn rood, gezwollen tandvlees dat gemakkelijk bloedt. Zonder behandeling kan oppervlakkige gingivitis verergeren tot parodontitis, waarbij de infectie dieper doordringt en het steunweefsel van de tanden aantast. Het bloed dat een eigenaar ziet, kan bijvoorbeeld afkomstig zijn van ontstoken tandvlees dat bij aanraking of tijdens het eten gaat bloeden.

Bovendien kunnen ernstige gebitsproblemen leiden tot abcessen en losse of gebroken tanden. Een tandabces ontstaat vaak door een gebroken of verwaarloosde tand en kan gepaard gaan met pijn, kwijlen, een bult of zwelling in de kaak en een stinkende adem. In sommige gevallen kan zo’n abces doorbreken. Er verschijnt dan een mengsel van pus en bloed in de bek. Verder komen bij katten regelmatig resorptieve tandlaesies (FORL) voor, waarbij tanden door het lichaam worden afgebroken. Deze laesies kunnen bloeden en zorgen voor veel pijn aan het gebit.

Trauma

Daarnaast kan trauma aan de mond tot acute bloedingen leiden. Dit kan gebeuren door verwondingen tijdens vechtpartijen (bijvoorbeeld een bijtwond in de lip of tong), een val of een ongeluk waarbij de kat hard op de kop of kaak terechtkomt, of door het bijten op een scherp object. Dergelijke incidenten kunnen scheuren in het mondslijmvlies, beschadigde tongranden of gebroken tanden veroorzaken. Een scherp voorwerp zoals een naald, botsplinter of doorn dat in de bek vastzit, leidt tot pijn en bloeden. Bij buitenkatten zien we soms verwondingen door bijvoorbeeld een aanrijding of een val van hoogte. Hierdoor kunnen kaakfracturen en tandbreuken optreden die met bloed gepaard gaan. Ookbijtwonden door een andere kat zijn riskant. Naast het initiële bloeden is er een hoog infectierisico omdat bacteriën uit de bek diep in het weefsel komen. Een geïnfecteerde bijtwond rond de mond kan opzwellen, pijnlijk zijn en opnieuw gaan bloeden of lekken.

Infecties en ontstekingen

Ook kunnen infecties en ontstekingen in de mondholte bloedingen veroorzaken. Een bekend voorbeeld bij katten is het gingivitis-stomatitis-pharyngitis complex, vaak kortweg chronische stomatitis genoemd. Dit is een ernstige, chronische ontsteking van het tandvlees en mondslijmvlies. Het betreft een zeer pijnlijke aandoening. Het mondslijmvlies is fel rood, bloedt gemakkelijk en kan zweren vertonen. Wetenschappelijke inzichten wijzen erop dat deze ziekte immuungemedieerd is en vaak samenhangt met chronische virusinfecties (zoals calicivirus of feline herpesvirus). Bijna alle katten met stomatitis dragen het calicivirus bij zich. Dit suggereert dat dit virus een rol speelt in het ontstaansmechanisme. Verderkunnen bacteriële infecties secundair optreden; het zwaar ontstoken weefsel is namelijk vatbaar voor overgroei van bacteriën en schimmels. Katten met stomatitis hebben vaak extreem geïrriteerd tandvlees, een vieze ademgeur en speekselen soms bloed. Ook minder vaak voorkomende infecties, zoals schimmelinfecties of ernstige ulceratieve gingivitis, kunnen mondbloedingen geven.

Naast stomatitis kunnen ook infecties elders in het lichaam effect hebben op de mond. Zo kan ernstige nierinsufficiëntie uraemische zweren in de mond veroorzaken. Deze zweren ontstaan door ophoping van ureum en andere afvalstoffen en kunnen gaan bloeden. Vaak ruikt de adem van de kat hierbij naar ammoniak of urine. Dit is eigenlijk geen mondinfectie, maar een gevolg van een inwendige ziekte met uiting in de mondholte.

Tumoren

Verder kunnen tumoren in de mondholte bloedingen uit de muil veroorzaken. Zowel goedaardige als kwaadaardige gezwellen komen bij katten voor, maar de kwaadaardige zijn berucht om bloedingen. De meest voorkomende mondtumor bij katten is het plaveiselcelcarcinoom, een agressieve vorm van kanker die uitgaat van het mondslijmvlies. Deze tumor groeit infiltratief in het omliggende weefsel en veroorzaakt vaak zwerende massa’s die gemakkelijk bloeden. Bijkomendesignalen bij een orale tumor zijn gewichtsverlies, moeilijk eten, kwijlen en een zeer slechte adem. Soms is er een zichtbare zwelling of vervorming van de kaak. Ook andere typen tumoren (zoals fibrosarcomen of melanoom in de bek) kunnen voorkomen. Zelfs goedaardige poliepen of gezwellen aan het tandvlees (epuliden) kunnen bij irritatie gaan bloeden. Over het algemeen geldt dat elk bloedend gezwel in de mond van een kat verdacht is. Het moet dan ook altijd onderzocht worden.

Stollingsstoornissen en andere aandoeningen

Ten slotte kunnen stollingsstoornissen of bepaalde interne aandoeningen aanleiding geven tot bloedingen uit de mond. Bijvoorbeeld kan een probleem met de bloedstolling ervoor zorgen dat een klein wondje in de mond ongewoon lang blijft bloeden. Katten kunnen stollingsproblemen hebben door erfelijke afwijkingen (zoals hemofilie A, een zeldzame aandoening waarbij een stollingsfactor ontbreekt) of door verworven oorzaken. Een veelvoorkomend risico is het binnenkrijgen van rattengif dat antistollingsmiddelen bevat. Dit leidt tot spontane inwendige bloedingen. Een eigenaar merkt dan soms bloed in de bek op, naast blauwe plekken of bloedingen elders. Ook ernstige leveraandoeningen kunnen bloedingen aan het tandvlees of slijmvlies veroorzaken, doordat onvoldoende stollingsfactoren worden aangemaakt. Een tekort aan bloedplaatjes kan eveneens tot bloedingen in de mond leiden. Interne bloedingen (zoals in de longen of het maag-darmkanaal) kunnen zich eveneens uiten als bloed uit de mond. Vaak ziet men in zulke gevallen ook een bloedneus, bloed in braaksel of andere symptomen van een inwendige bloeding. Tot slot kan hoge bloeddruk bij oudere katten (vaak door hyperthyreoïdie of nierfalen) de kans op spontane bloedingen vergroten, en kunnen infectieziekten zoals FIP in zeldzame gevallen stollingsproblemen geven.

In al deze gevallen van interne oorzaken geldt dat er niet direct iets mis is in de mond zelf, maar dat de algemene gezondheid van de kat ervoor zorgt dat bloedingen kunnen optreden op allerlei plaatsen, inclusief de mond.

Symptomen en bijbehorende signalen

Symptomen bij tandheelkundige problemen

Katten proberen van nature pijn te verbergen, maar bij mondproblemen zijn er vaak duidelijke tekenen. Een kat met gebitsproblemen kan last hebben van ontstoken tandvlees: het tandvlees ziet er rood en gezwollen uit en bloedt gemakkelijk bij aanraking of tijdens het eten. Ook valt tandsteen op de tanden en een slechte adem (vingerende geur uit de bek) vaak op. De kat kan pijn in de mond aangeven door te kwijlen (speekselen) en met de poot langs de bek te wrijven of krabben vanwege de pijn. Eten gaat soms moeizaam; de kat kauwt voorzichtig, laat voer uit de mond vallen of eet slechts aan één kant. In ernstige gevallen zal de kat helemaal niet meer willen eten, vermagert hij en wordt hij lusteloos.

Symptomen bij trauma

Bij acuut letsel aan de bek treden de verschijnselen meestal plotseling op. Typische symptomen zijn een bloederige muil (speeksel vermengd met helder rood bloed) en zichtbare wonden of zwellingen rond de mond. Er kunnen stukken tand afgebroken zijn of de kaak staat misaligned bij een fractuur. De kat zal vaak niet willen eten door de pijn en kan zelfs janken of blazen als de pijn plots scherp is. Verder kunnen er signalen van algemeen trauma zijn, zoals kreupelheid, desoriëntatie of andere verwondingen aan het lichaam als de kat gevallen is of is aangereden. Let ook op tekenen van shock bij ernstig inwendig letsel: een kat die zeer zwak wordt, bewustzijnsverlies vertoont of een snelle, zwakke pols heeft verkeert mogelijk in shock en dit is levensbedreigend.

Symptomen bij infecties en ontstekingen

Bij heftige mondontstekingen zoals stomatitis zijn de klachten vaak chronisch en ernstig. De kat heeft een zeer slechte adem (vaak een penetrante rottende of metaalachtige geur) en het speeksel kan bloedspoortjes bevatten. Eten en slikken zijn pijnlijk; daardoor kan de kat voedsel weigeren ondanks honger, en zelfs moeite hebben met drinken. U ziet regelmatig veel speeksel (kwijl) aan de mond hangen, soms met een roze of rode tint door het bloed. Ook zal de kat zichzelf minder verzorgen vanwege de pijn in de bek, wat resulteert in een slecht onderhouden vacht. Na verloop van tijdverliest de kat gewicht en kan hij apathisch worden door de continue pijn en ondervoeding. Soms zijn dikke, rode ontstekingen zichtbaar achter in de keel, en vergrote lymfeklieren onder de kaak kunnen als harde knobbels voelbaar zijn.

Symptomen bij tumoren

Bij een mondtumor ontwikkelen de klachten zich geleidelijk en verergeren over weken tot maanden. In het begin merkt een eigenaar misschien alleen dat de kat wat slechter eet of afvalt. Later vallen een zeer slechte adem en kwijlen op – soms met bloed als de tumor zweert. De kat eet moeilijk, kauwt vreemd of laat voedsel uit de mond vallen. Ook kan het lijken alsof er iets vastzit in de bek, doordat de kat met de tong schraapt of poten aan de bek. Soms wiebelen er tanden of vallen tanden uit zonder duidelijke reden, wat kan wijzen op onderliggend botverlies door een tumor. Naarmate de tumor groeit, kan er een zichtbare zwelling of vervorming aan de kaak ontstaan. De kat wordt dan doorgaans lustelozer en magerder naarmate eten en slikken bijna niet meer lukt.

Symptomen bij stollingsstoornissen en interne oorzaken

Stollingsproblemen en interne aandoeningen hebben een wat ander klachtenpatroon. Vaak valt op dat de kat op meerdere plaatsen bloedingen heeft: bijvoorbeeld bloedend tandvlees en bloedneuzen, of bloed in de ontlasting of urine. Bij een kat met een bloedstollingsstoornis kunnen kleine spontane blauwe plekjes (bloeduitstortingen) op de slijmvliezen of huid ontstaan. De mond kan in dergelijke gevallen licht bloeden zonder duidelijke wond, bijvoorbeeld na het eten van brokjes. Daarnaast kunnen er algemene ziekteverschijnselen zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak: bij vergiftiging oogt de kat zwak en kan hij bloed braken, bij nierfalen heeft hij vaak veel dorst en een ammoniakgeur uit de bek. In situaties van acute inwendige bloeding wordt de kat snel sloom, krijgt hij bleke slijmvliezen en een versnelde hartslag, en kan hij ineenstorten (shock). Dit zijn alarmsignalen die onmiddellijke interventie vereisen (zie volgende sectie).

Eerste hulp en wat te doen

Houd uzelf en de kat veilig: Probeer vooral kalm te blijven, zodat u de situatie helder kunt beoordelen. Benader de gewonde kat rustig en voorzichtig. Let op dat een kat in paniek of pijn onverwachts kan krabben of bijten. Wikkel de kat desnoods in een dikke handdoek om zowel uzelf als het dier te beschermen bij het verlenen van eerste hulp.
Controleer de bek voorzichtig: Als de kat het toelaat, onderzoek dan voorzichtig de mondholte om de bron van het bloeden te achterhalen. Til de lippen op en kijk naar het tandvlees en de hoeken van de bek. Open voorzichtig de bek door met uw duim via de zijkant van de kaak binnen te komen (pas op voor de tanden). Kijk of er duidelijk zichtbare wondjes, losse tanden, zwellingen of vreemde voorwerpen in de mond zitten. Vergeet niet onder de tong te kijken indien mogelijk (soms kan daar iets vastzitten). Forceer niets – stop als de kat hevig protesteert of als u risico loopt gebeten te worden.
Verwijder eventuele vreemde voorwerpen: Ziet u een vreemd object dat het weefsel verwondt (bijvoorbeeld een splinter, stukje bot, draad of naald)? Probeer dit dan heel voorzichtig te verwijderen met een pincet of een stuk keukenpapier om grip te krijgen. Let erop dat het object niet dieper schiet. Trek nooit aan een voorwerp dat vast lijkt te zitten in de keel of het gehemelte – laat dit aan de dierenarts over. Als het niet lukt om een zichtbaar object veilig te verwijderen, wacht dan tot de dierenarts ingrijpt.
Stelp het bloeden: Om een bloeding te stoppen, oefent u gerichte druk uit op de bloedende plek. Gebruik bij voorkeur een gaasje, schone doek of tissue en druk dit stevig op de wond in de mond. Houd minimaal 5-10 minuten onafgebroken druk zodat het bloed kan stollen. Ga tussentijds niet kijken of het bloeden al gestopt is. Door het gaasje telkens op te tillen verstoort u namelijk de bloedstolling. Als het gaasje doordrenkt raakt, leg er dan – zonder het eerste weg te halen – een nieuw gaasje of doek bovenop. Bij een bloeding aan de buitenkant van de bek (bijvoorbeeld een gescheurde lip) kunt u vergelijkbaar druk uitoefenen van buitenaf. Kleine bloedende wondjes aan de tong of het tandvlees kunt u proberen te stelpen door er met een gaasje op te drukken.
Maak de mond schoon (indien mogelijk): Wanneer het bloeden onder controle is of vermindert, kunt u de bek voorzichtig schoonspoelen om bloed weg te halen. Dit helpt om de wond beter te zien en vermindert het risico dat de kat veel bloed inslikt. Gebruik bij voorkeur afgekoeld gekookt water (eventueel met een theelepel zout per liter, als een milde zoutoplossing) en spuit dit zachtjes in de mond met een spuitje zonder naald. Doe dit alleen als de kat rustig is en slikken niet bemoeilijkt wordt – het laatste wat u wilt is dat de kat zich verslikt. U kunt ook de mondhoeken en vacht rond de bek schoonvegen met een vochtige doek om verdere bloedingen op te sporen.
Laat de kat rusten en blijf observëren: Zorg dat de kat zo rustig mogelijk blijft om verdere schade te voorkomen. Houd hem warm en beperkt zijn bewegingsvrijheid (bijvoorbeeld door hem in een draagmand of een kleine kamer te plaatsen). Blijf de kat intussen goed in de gaten houden. Controleer of het bloeden wegblijft of toch weer begint. Let ook op de ademhaling en het gedrag van de kat. Bij eventuele verslechtering (zoals zwakte, ademhalingsproblemen, hevige onrust) moet u direct naar de dierenarts gaan.
Win altijd veterinaire advies in: Neem zo snel mogelijk contact op met een dierenarts voor overleg, zelfs als de bloeding lijkt te stoppen. Beschrijf de situatie en vraag of u direct langs moet komen. Volg de instructies van de dierenarts op. Deze kan bijvoorbeeld adviseren om meteen te komen of om de kat thuis verder te observeren onder bepaalde voorwaarden. In geval van twijfel of bij ernstige bloeding kunt u het beste direct naar de dichtstbijzijnde dierenkliniek rijden.
Dien geen eigen medicatie toe: Geef de kat géén pijnstillers of andere medicatie die niet uitdrukkelijk door een dierenarts is voorgeschreven. Veel menselijke pijnstillers (zoals aspirine of ibuprofen) zijn giftig voor katten. Zekunnen het bloeden juist verergeren. Gebruik ook geen alcohol, waterstofperoxide of andere huis-tuin-en-keukenmiddeltjes op de open wond in de bek. Het beste wat u kunt doen, is de kat zo snel en veilig mogelijk door een professional laten behandelen.

Wanneer direct contact met een dierenarts noodzakelijk is

Het is belangrijk te weten wanneer een situatie als spoedeisend geldt. Neem in de volgende gevallen direct contact op met een dierenarts:

Het bloeden stopt niet snel: Als de bloeding langer dan enkele minuten aanhoudt of binnen korte tijd opnieuw begint, betreft het geen oppervlakkig wondje meer. Aarzelt u dan niet en zoek direct medische hulp.
Grote hoeveelheid of hevig bloedverlies: Wanneer het bloed uit de mond blijft stromen (of pulserend spuit), is er sprake van ernstig bloedverlies. Dit kan de kat snel in shock brengen en vereist onmiddellijk ingrijpen.
Tekenen van shock of zwakte: Als de kat erg zwak wordt, moeite heeft om te staan, het bewustzijn verliest of zeer bleke slijmvliezen heeft, duidt dit op shock door bloedverlies. Dit is levensbedreigend en vereist acute behandeling.
Bloed uit meerdere plekken: Bloedingen uit de muil in combinatie met bloed uit de neus, bloed in braaksel of bloed in de ontlasting wijzen op een interne bloeding of stollingsprobleem. Dit is een noodgeval.
Ademhalingsproblemen: Als de kat dreigt te stikken in het bloed, hevig hoest met bloed of een gezwollen tong/keel heeft waardoor ademen moeilijk wordt, moet hij onmiddellijk geholpen worden om verstikking te voorkomen.
Groot trauma of diepe wond: Een zichtbaar grote scheur, een diepe cut in de bek of een vermoedelijke kaakfractuur na trauma is zeer pijnlijk en zal meestal chirurgisch behandeld moeten worden. Dit kan niet wachten.
Vermoeden van vergiftiging: Als u denkt dat de kat mogelijk rattengif of een ander antistollingsmiddel binnen heeft gekregen (bijvoorbeeld als er meerdere bloedingen optreden of de kat toegang had tot gif), ga dan met spoed naar de dierenarts. Wacht niet tot er meer symptomen verschijnen.
U voelt dat het mis is: Vertrouw op uw instinct. Als u zich grote zorgen maakt of twijfelt over de toestand van uw kat, is het altijd beter onmiddellijk professionele hulp in te schakelen dan af te wachten.

Bij al deze situaties geldt: tijd is cruciaal. Neem direct contact op met uw eigen dierenarts of buiten kantooruren met een dienstdoende dierenarts. In België kunt u via de website Dierenarts van Wacht snel een beschikbare spoeddierenarts in uw regio vinden.

Diagnose door de dierenarts

Wanneer u met een kat die uit de muil bloedt bij de dierenarts komt, zal deze systematisch proberen de onderliggende oorzaak te vinden. Allereerst zal de dierenarts vragen stellen over de voorgeschiedenis: hoe lang de bloeding al gaande is, of er trauma is geweest, of de kat andere symptomen vertoont (zoals niet eten, braken, neusbloeden, etc.), en of de kat mogelijk in contact is geweest met gif of vreemde voorwerpen.

Vervolgens voert de dierenarts een grondig lichamelijk onderzoek uit. De dierenarts inspecteert de mondholte zo ver mogelijk bij het wakkere dier. Hij/zij bekijkt de tanden en kiezen, het tandvlees, de tong en de keel op zichtbare afwijkingen. Veel katten laten geen volledig mondonderzoek toe als ze pijn hebben; daarom kan de dierenarts besluiten de kat een lichte verdoving (sedatie of narcose) te geven voor een volledig onderzoek van de bek. Onder sedatie kan de dierenarts alle structuren in de mond goed bekijken, inclusief onder de tong en achter in de keel. De dierenarts zal letten op zaken als: slechte tanden of tandwortelontstekingen, tandsteen, zweren of ontstoken plekken, vreemde voorwerpen die vastzitten, bloeduitstortingen, of tumoren/gezwellen. Indien nodig kan de dierenarts tijdens dit onderzoek ook direct bepaalde behandelingen uitvoeren (bijvoorbeeld een losse tand trekken of een vreemd voorwerp verwijderen) en neemt hij monsters. Zo kan de dierenarts een swab (uitstrijkje) nemen van een ontstoken plek voor bacterieel onderzoek, of een klein biopt (weefselstukje) afnemen van een verdacht gezwel voor histologisch onderzoek.

Daarnaast zal de dierenarts vaak aanvullend onderzoek voorstellen om de oorzaak te pinpointen. Bloedonderzoek is een veelgebruikte stap: hiermee kan men het aantal bloedcellen controleren (bij bloedarmoede of infectie), de orgaanfuncties nakijken (o.a. nier- en leverwaarden) en specifieke waardes meten die op ontsteking of stollingsproblemen wijzen. Bovendien kan de dierenarts een stollingsprofiel van het bloed uitvoeren als er een vermoeden is van een bloedstollingsstoornis. Verder voert de dierenarts bij veel katten met chronische mondproblemen een test op virale ziekten uit, met name op FIV (kattenaids) en FeLV (leukemievirus) via bloed, en op calicivirus en herpesvirus via een mond- of keelswab. Deze infecties kunnen immers bijdragen aan ernstige mondontstekingen. Indien een inwendige aandoening vermoed wordt, kan de dierenarts aanvullend een echo of röntgenfoto van de buik maken (bijvoorbeeld om tumoren in organen of interne bloedingen op te sporen).

Om de omvang van tand- en kaakproblemen in kaart te brengen, maakt de dierenarts vaak ook beeldvorming van de kop. Röntgenfoto’s van het gebit en de kaken kunnen verborgen tandwortelproblemen, kaakbotontstekingen of fracturen aan het licht brengen. Bij zeer ingewikkelde gevallen kan de dierenarts zelfs een CT-scan of MRI-scan overwegen (bijvoorbeeld om de uitgebreidheid van een tumor te bepalen of een vreemd voorwerp te lokaliseren).

Na alle benodigde onderzoeken te hebben uitgevoerd, zal de dierenarts de bevindingen met u bespreken. Op basis van de diagnose stelt de dierenarts een behandelplan op, dat kan variëren van medicatie tot chirurgie (zie volgende sectie). Somszal de dierenarts moeten prioriteren – bij een hevig bloedende spoedpatiënt zal hij eerst de bloeding stelpen en de kat stabiliseren voordat uitgebreid diagnostisch onderzoek plaatsvindt. Uiteindelijk is het doel om zowel de bloeding te stoppen als de bron ervan aan te pakken.

Behandelingsopties

Behandeling bij tandheelkundige problemen

Voor gebitsgerelateerde oorzaken is het herstellen van de mondgezondheid de eerste stap. In de meeste gevallen zal de dierenarts een gebitsbehandeling onder narcose uitvoeren. Hierbij verwijdert de dierenarts tandplak en tandsteen (geschraapt en met een ultrasoon apparaat), en polijst hij het gebit om nieuwe plakaanhechting te vertragen. Eventuele rotte of loszittende tanden en kiezen verwijdert de dierenarts, omdat deze anders een voortdurende bron van infectie en pijn vormen. Indien nodig behandelt de dierenarts ook ontstoken tandvleesrandjes chirurgisch (bijvoorbeeld door parodontale pockets schoon te maken). Na de reiniging spoelt de dierenarts de mond met een ontsmettende oplossing. Bijinfecties van het tandvlees of een tandwortelabces schrijft de dierenarts meestal antibiotica voor om de bacteriële infectie te bestrijden en verdere ontsteking te voorkomen. Ook zal de kat pijnstilling krijgen (vaak enkele dagen een ontstekingsremmer of indien nodig een sterke pijnstiller) om het herstel comfortabeler te maken. Na zo’n behandeling zijn de bloedingen uit de mond doorgaans verdwenen, aangezien de dierenarts de bron van de bloeding heeft weggenomen. Ook thuis dient u mogelijk de voeding tijdelijk aan te passen (zacht voer) en de mondhygiëne van uw kat op peil te houden volgens het advies van de dierenarts, om herhaling te voorkomen.

Behandeling bij infecties en ontstekingen

Bij milde tandvleesontstekingen kan een gebitsreiniging en antibioticakuur al voldoende zijn om de boel tot rust te brengen. Echter, bij chronische en ernstige ontstekingen zoals stomatitis is vaak een intensiever behandeltraject nodig. Uit onderzoek en praktijk blijkt dat het verwijderen van tandplak-bacteriën de hoeksteen is van de therapie. Daarom voert de dierenarts in hardnekkige stomatitisgevallen meestal een uitgebreide gebitssanering uit: de dierenarts verwijdert alle aangetaste elementen en niet zelden moet hij zelfs alle kiezen en vaak ook hoektanden verwijderen om de ontstekingsreactie te doorbreken. Dit klinkt drastisch, maar katten kunnen zonder hun kiezen prima leven en het wegvallen van de pijn en ontsteking verbetert hun levenskwaliteit aanzienlijk. Na de chirurgische ingreep volgt een medicamenteuze nabehandeling. In de regel krijgt de kat antibiotica en ontstekingsremmers kort na de ingreep. Bij stomatitis is vaak langdurig (soms levenslang) medicijngebruik nodig om opstoten te onderdrukken; denk aan ontstekingsremmers (bij voorkeur NSAID’s) of immunomodulerende middelen. Corticosteroïden (prednison) zet de dierenarts soms in om ernstige ontsteking te dempen, al wordt vanwege bijwerkingen hiermee terughoudend omgegaan. Nieuwere therapieën zoals interferon-gamma-injecties of stamceltherapie worden in zeer resistente stomatitisgevallen toegepast in gespecialiseerde klinieken, maar voor de meeste huiskatten is dat niet standaard. Het belangrijkste doel is om de kat weer zonder pijn te laten eten en leven. Ongeveer 70% van de katten knapt duidelijk op na het verwijderen van de tanden en kiezen. Bij de overige gevallen blijft langdurige medicatie nodig of knapt de kat er helaas niet van op. Voor andere typen mondinfecties (zoals een schimmel of een specifieke bacterie) zal de dierenarts gerichte medicijnen inzetten (bijvoorbeeld antimycotica bij een schimmelinfectie).

Behandeling bij trauma

Traumatische verwondingen aan de mond vereisen vaak directe ingrepen om verdere bloeding en infectie te voorkomen. Bij een open wond of gescheurde lip/tong zal de dierenarts de wond zorgvuldig schoonmaken (spoelen met antiseptica) en beoordelen of hechten nodig is. Diepe scheuren of grote laceraties hecht de dierenarts doorgaans onder narcose met oplosbaar hechtmateriaal. Bij complexe tongletsels of een kapot gehemelte (bijvoorbeeld door een scherp voorwerp) is chirurgie wat ingewikkelder, maar ook hier is de insteek om het weefsel te sluiten en verdere contaminatie te voorkomen. Als er sprake is van een kaakfractuur, zal de dierenarts de breuk moeten stabiliseren. Dit kan bijvoorbeeld met metaaldraad of plaatjes, of door de bek tijdelijk dicht te binden (met voeding via een sonde), afhankelijk van de ernst. Een gebroken tand met open wortelkanaal verwijdert de dierenarts idealiter om pijn en infectie te vermijden. Daarnaast krijgt een kat met trauma steevast pijnstilling en meestal een antibioticumkuur, zeker als het een bijtwond betreft (kattenbeten infecteren bijna altijd zonder antibiotica). Ernstig gewonde katten met veel bloedverlies of shockverschijnselen stabiliseert de dierenarts eerst met een infuus en eventueel een bloedtransfusie. Na behandeling van het acute letsel kan verdere nazorg nodig zijn, zoals een zachte voeding terwijl de mond geneest, en herhalingscontroles om te zien of alles goed herstelt.

Behandeling bij tumoren

Bij een tumor in de mond hangt de behandeling af van het type tumor en het stadium waarin deze zich bevindt. Indien mogelijk zal de dierenarts (of een veterinaire oncoloog) proberen de tumor chirurgisch te verwijderen. Bij goedaardige gezwellen kan een eenvoudige excisie volstaan. Kwaadaardige tumoren zoals plaveiselcelcarcinoom vereisen vaak uitgebreidere chirurgie, bijvoorbeeld het gedeeltelijk verwijderen van de kaak waar de tumor zit, om zoveel mogelijk tumorweefsel weg te nemen. Helaas zijn dergelijke tumoren vaak al ver gevorderd op het moment van diagnose, waardoor volledige verwijdering niet altijd haalbaar is. Radiotherapie (bestraling) en chemotherapie kunnen in sommige gevallen worden ingezet als aanvulling op of in plaats van chirurgie. Deze behandelingen vinden plaats in gespecialiseerde centra en kunnen de groei van de tumor remmen, maar genezen mondkanker bij de kat zelden. De prognose bij kwaadaardige mondtumoren is dan ook vaak somber; studies geven een gemiddelde levensverwachting van slechts enkele maanden aan, zelfs met behandeling. Desondanks kan behandeling wel levensverlengend en pijnverlichtend werken, dus het is vaak de moeite waard om te bespreken wat in het individuele geval het beste is voor de kat. In situaties waar curatieve behandeling niet mogelijk is, richt de zorg zich op palliatieve behandeling: het zo comfortabel mogelijk houden van de kat. Dit omvat pijnbestrijding (sterke pijnstillers, ontstekingsremmers), voer aanpassen (zacht voedsel of voeding via een slangetje als slikken niet gaat) en antibiotica om secundaire infecties van de aangetaste weefsels te onderdrukken. Het uiteindelijke doel is lijden te minimaliseren. Als een tumor niet meer onder controle te houden is en de kat ernstig lijdt, zal de dierenarts ook met u de optie van euthanasie bespreken, hoe moeilijk dat ook is.

Behandeling bij stollingsstoornissen en interne oorzaken

Voor deze uiteenlopende groep van oorzaken geldt dat men de onderliggende aandoening moet behandelen. Is er een bloedstollingsstoornis door een bekend gif (zoals rodenticide)? Dan krijgt de kat direct het tegengif vitamine K1 toegediend. Daarna volgt meestal een wekenlange orale vitamine K1-kuur om de stolling te herstellen. Bij ernstige bloedarmoede of bloedingen kan een bloedtransfusie nodig zijn om het verlies aan te vullen. Als uit tests blijkt dat de kat een immuungemedieerde ziekte heeft (bijvoorbeeld waarbij de eigen antistoffen de bloedplaatjes aanvallen), zal de dierenarts medicijnen geven om het immuunsysteem te onderdrukken (meestal corticosteroïden zoals prednison). Bij erfelijke stollingsziekten zoals hemofilie zijn geen genezende behandelingen beschikbaar; men behandelt bloedingen met transfusies en beschermt de kat verder zoveel mogelijk tegen trauma. Indien een interne ziekte de oorzaak is (zoals nierfalen of levercirrose), pakt de dierenarts deze aandoening zelf aan. Een nierpatiënt krijgt bijvoorbeeld infuusvocht, een nierdieet en eventuele medicatie om de nierfunctie te ondersteunen en de vorming van uremische zweren te verminderen. Zweren in de mond door uremie behandelt men met lokale middelen (bijv. chloorhexidinespoeling of medicinale honingzalf) om secundaire infectie te voorkomen, maar ze genezen vooral als de nierwaarden verbeteren. Bij leverproblemen kan ondersteunende therapie met infuus, vitamine K en speciale voeding de situatie verbeteren. Verderzal de dierenarts eventuele infecties (zoals een ernstige baarmoederontsteking die tot DIC heeft geleid) met antibiotica of chirurgie behandelen om de stolling weer normaal te krijgen. Het scala aan mogelijke behandelingen is hier erg breed, omdat het afhangt van de achterliggende diagnose. In alle gevallen geldt dat het bloeden uit de mond zal stoppen zodra de hoofdoorzaak onder controle is. De dierenarts zal u goed informeren over de prognose en eventuele vervolgzorg (zoals het toedienen van medicijnen thuis of dieetmaatregelen) voor uw kat.

Preventieve maatregelen

Hoewel niet alle noodsituaties te voorkomen zijn, zijn er meerdere dingen die u als eigenaar kunt doen om de kans op bloedingen uit de muil bij uw kat te verkleinen:

Onderhoud de gebitshygiëne: Een schoon gebit voorkomt veel problemen. Begin idealiter al op jonge leeftijd met het leren tandenpoetsen bij uw kat – dagelijks of enkele keren per week poetsen is het meest effectief. Veel katten laten dit echter niet toe; als alternatief kunt u een speciaal tandheelkundig dieet geven of tandenreinigende snacks/verzorgingsproducten gebruiken. Laat het gebit van uw kat regelmatig controleren en reinigen door de dierenarts (bijvoorbeeld jaarlijks of om de paar jaar, afhankelijk van de aanleg voor tandsteen). Door tandsteen tijdig te laten verwijderen, voorkomt u gingivitis en parodontitis op latere leeftijd.
Voorkom verwondingen en gevechten: Houd uw kat zoveel mogelijk uit situaties waarin hij mondletsel kan oplopen. Laat bij voorkeur geen botten of harde objecten rond slingeren waar de kat op kan bijten – kippenbotjes en andere splinterende materialen zijn berucht om verwondingen in de bek. Als uw kat graag op draadjes of touwtjes kauwt, ruim deze dan op om inslikken te voorkomen (een ingeslikt touw kan onder de tong vastlopen en de mond ernstig beschadigen). Zorg ervoor dat uw woning “kat-proof” is: scherpe voorwerpen, naalden, breekbaar glas en giftige planten houdt u buiten bereik. Zorg dat speeltjes geen splinters of losse onderdelen hebben die in de mond kunnen vast raken. Daarnaast is het verstandig om katten die naar buiten gaan tijdig te laten castreren/steriliseren; geholpen katten blijven meestal dichter bij huis en vechten minder, wat het risico op bijtwonden en trauma vermindert. Probeer uw kat ’s nachts binnen te houden, omdat dan de meeste gevechten en ongevallen buiten gebeuren.
Beperk buitenrisico’s en gifstoffen: Een binnenkat leeft veiliger, maar als uw kat buiten komt, wees dan bedacht op gevaren. Houd hem weg van plekken waar hij toegang kan hebben tot rattengif, slakkengif of gemorste antivries – berg dergelijke middelen veilig op. Laat uw kat niet toe in schuren of bij buren waar vergif gebruikt wordt. Controleer uw tuin op scherpe voorwerpen en sluit gaten in schuttingen waar hij zich aan kan bezeren. Woont u in een drukke omgeving met veel verkeer? Overweeg om uw kat in een afgeschermde tuin of ren te houden zodat u aanrijdingen kunt voorkomen.
Regelmatige gezondheidscontroles: Ga met uw kat voor periodieke controles naar de dierenarts, bijvoorbeeld jaarlijks. Hierdoor komen tandproblemen of andere aandoeningen in een vroeg stadium aan het licht, zodat de dierenarts ze kan behandelen voordat ze tot ernstige symptomen zoals bloedingen leiden. Bespreek tijdens zo’n controle ook de mondgezondheid: de dierenarts kan tandsteen verwijderen of advies geven over verzorging. Eventueel kan uw dierenarts bloedonderzoek aanraden bij oudere katten om nier-, lever- of stollingsproblemen vroegtijdig op te sporen. Vroeg ingrijpen kan ernstige gevolgen (zoals mondzweren door nierfalen of spontane bloedingen) helpen voorkomen.
Vaccinatie en ziektepreventie: Zorg dat uw kat de aanbevolen vaccinaties krijgt, waaronder die tegen niesziekte (calicivirus en herpesvirus). Hoewel dit stomatitis niet volledig kan voorkomen, kan het wel de virale belasting verlagen en zo ernstige mondontstekingen minder waarschijnlijk maken. Test nieuwe katten op FIV/FeLV voordat u ze introduceert in een groep, om verspreiding van deze virussen te voorkomen. Een goede algemene verzorging, voeding van hoge kwaliteit en het vermijden van chronische stress dragen ook bij aan een sterker immuunsysteem – daardoor is uw kat beter bestand tegen infecties die mondproblemen kunnen verergeren.

Door bovenstaande maatregelen na te leven, verkleint u de kans dat uw kat te maken krijgt met nare bloedingen uit de bek. Preventie en alertheid zijn erg belangrijk, zeker bij katten die hun ongemak goed verbergen.

Conclusie

Kortom, bloedingen uit de muil bij katten zijn een alarmsignaal dat u nooit mag negeren. Er kunnen uiteenlopende oorzaken aan ten grondslag liggen – van relatief eenvoudige problemen zoals gebitsontsteking tot ernstige aandoeningen zoals tumoren of vergiftigingen. Als eigenaar is het belangrijk om alert te zijn op de symptomen (zoals beschreven) en adequaat eerste hulp te verlenen, maar zeker ook om tijdig professionele hulp in te schakelen. Door snel in te grijpen kunt u vaak erger voorkomen: een gebitsinfectie kan men behandelen voordat er abcessen en hevige pijn ontstaan, of een trauma kan men stabiliseren voordat de kat in shock raakt. Veel van de beschreven oorzaken zijn goed te behandelen als u er op tijd bij bent. Zelfs in ingewikkelde gevallen kan de dierenarts de kat vaak verlichting bieden en verdere aftakeling voorkomen met de juiste therapie. Het is van groot belang om het advies van de dierenarts op te volgen en eventuele vervolgbehandelingen (zoals medicatie of gebitscontroles) trouw uit te voeren.

Met de juiste zorgen, een beetje preventie en snelle veterinaire interventie wanneer nodig, vergroot u de kans dat uw kat een gezond en comfortabel leven leidt – zonder last te krijgen van bloedingen uit de bek.

Wetenschappelijke referenties en betrouwbare bronnen

Dierenkliniek Veenendaal – Bloedverlies uit de bek (informatie over oorzaken bij huisdieren). URL: https://www.dierenkliniekveenendaal.nl/nl-nl/diereninfo/honden/bloedverlies
DAP Argus – Aandoeningen van de mondholte bij de kat (uitgebreide uitleg gingivitis, stomatitis en behandelingen). URL: https://www.dap-argus.be/aandoeningen-van-de-mondholte-bij-de-kat/
AniCura Nederland – Stomatitis bij de kat (kennisbankartikel over symptomen en behandeling van chronische mondontsteking). URL: https://www.anicura.nl/over-huisdieren/kat/kennisbank/stomatitis-kat/
MSD Veterinary Manual – Dental Disorders of Cats (informatie voor katteneigenaren over tandziekten). URL: https://www.msdvetmanual.com/cat-owners/digestive-disorders-of-cats/dental-disorders-of-cats
WagWalking – Why is my cat bleeding from the mouth? (symptomenzoeker met uitleg van mogelijke oorzaken). URL: https://wagwalking.com/cat/symptom/why-is-my-cat-bleeding-from-the-mouth
Dierenapotheek.nl – Bloeding bij je kat (EHBO-tips voor bloedende wonden bij katten). URL: https://www.dierenapotheek.nl/kennisbank/bloeding-bij-je-kat/
Davies Veterinary Specialists – Feline Oral Squamous Cell Carcinoma (medische factsheet over mondkanker bij de kat). URL: https://www.vetspecialists.co.uk/fact-sheets-post/feline-oral-squamous-cell-carcinoma-fact-sheet/
PMC (Vet Comp Oncol, 2023) – Feline chronic gingivostomatitis: current concepts in clinical management(wetenschappelijk artikel over de aanpak van chronische stomatitis bij katten). URL: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10811996/
Frontiers in Veterinary Science (2020) – Epidemiological investigation of feline chronic gingivostomatitis(studie naar factoren bij chronische mondontsteking). URL: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fvets.2020.00414/full
MSD Veterinary Manual – Bleeding Disorders of Cats (informatie over stollingsafwijkingen bij katten). URL: https://www.msdvetmanual.com/cat-owners/blood-disorders-of-cats/bleeding-disorders-of-cats/

Bloedingen uit de muil bij katten