Zijn druiven giftig voor honden?

Als baasje wil je je hond graag het allerbeste geven, maar sommige voedingsmiddelen die voor mensen gezond lijken, kunnen levensgevaarlijk zijn voor onze viervoeters. Voor veel mensen is druivenvergiftiging minder bekend dan bijvoorbeeld chocoladevergiftiging of xylitolvergiftiging, maar het gevaar is minstens zo reëel. Druiven, rozijnen en krenten zijn stuk voor stuk voedsel dat je absoluut niet aan je hond mag geven. Bovendien kan druivenvergiftiging bij honden leiden tot acuut nierfalen. Dit kan onomkeerbare nierschade of zelfs de dood tot gevolg hebben. Dit probleem werd rond 2003 voor het eerst onderkend. In die periode kregen tientallen honden acute nierproblemen na het eten van druiven of rozijnen. In dit artikel bespreken we waarom druiven giftig zijn voor honden, welke symptomen kunnen optreden na het eten van druiven of rozijnen, en welke behandeling nodig is bij druivenvergiftiging. Daarnaast geven we tips om vergiftiging te voorkomen. Ten slotte onderbouwen we alle informatie met wetenschappelijke referenties.

Waarom zijn druiven giftig voor honden?

Jarenlang was niet duidelijk welke stof in druiven verantwoordelijk is voor de giftigheid bij honden. Er zijn verschillende theorieën geopperd. Zo vermoedde men bijvoorbeeld dat schimmelgifstoffen (mycotoxinen) of pesticiden op de druiven een rol speelden. Ook een overmaat aan bepaalde stoffen (zoals vitamine D of tannines) werd als mogelijke oorzaak gezien. Wetenschappers hebben echter tot op heden geen bewijs gevonden voor deze hypothesen. Niet elke hond reageert hetzelfde. Sommige honden eten (per ongeluk) druiven of rozijnen zonder ziekteverschijnselen. Andere dieren raken al na een kleine hoeveelheid ernstig ziek.

Nieuwe inzichten: tartaarzuur als oorzaak

Recente wetenschappelijke inzichten (o.a. een studie uit 2022) wijzen nu naar een natuurlijk aanwezig zuur in druiven: wijnsteenzuur (ook bekend als tartaarzuur). In 2022 legden onderzoekers een verband tussen dit zuur en acuut nierfalen bij honden. Honden die tamarinde aten (een vrucht met een hoog gehalte aan wijnsteenzuur) of cream of tartar binnenkregen (wijnsteenpoeder, rijk aan kaliumbitartraat) ontwikkelden dezelfde ernstige nierproblemen als bij druivenvergiftiging. Op basis van deze bevindingen concludeerden onderzoekers dat wijnsteenzuur hoogstwaarschijnlijk de giftige component in druiven en rozijnen is. Bovendien verklaart dit waarom producten als druivensap, jam of wijn vrijwel nooit tot vergiftiging bij honden leiden. Bij de bereiding van deze producten gaat het meeste wijnsteenzuur verloren, waardoor de giftige werking uitblijft. Hoewel dit onderwerp nog steeds onderzocht wordt, blijven experts voorzichtig. Hun advies: vermijd alle vormen van druiven of gedroogde druiven (zoals rozijnen en krenten) volledig bij honden.

Hoe veroorzaken druiven nierfalen?

Het exacte mechanisme waardoor druivencomponenten nierbeschadiging veroorzaken, is nog in onderzoek. Uit sectieonderzoek bij aangetaste honden blijkt vooral schade aan de niertubuli (de kleine buisjes in de nieren die urine vormen). Wetenschappers vermoeden dat bepaalde transporteiwitten in de hondennier (zogeheten OAT-transporters) anders functioneren dan bij andere diersoorten. Hierdoor kan de hond tartaarzuur minder efficiënt uitscheiden. Dit acute nierfalen bij de hond heeft grote gevolgen. Doordat het lichaam de afvalstoffen niet meer kan uitscheiden, raken belangrijke lichaamssystemen ernstig ontregeld.

Hoeveel druiven zijn gevaarlijk voor een hond?

Helaas is er geen duidelijke veilige dosis aan te wijzen waarbij druiven of rozijnen nog onschadelijk zijn voor honden. De gevoeligheid verschilt sterk per individu. Bovendien lijkt de toxiciteit niet strikt dosisafhankelijk. Een kleine hond kan al ernstig ziek raken van een paar druiven, terwijl een grotere hond er misschien slechts milde klachten van krijgt. Vanwege deze onvoorspelbaarheid adviseren dierenartsen om elke inname van druiven of rozijnen bij een hond als potentieel gevaarlijk te beschouwen. Neem na elke inname meteen contact op met een dierenarts. Zo kan direct de juiste actie worden ondernomen.

Praktijkgevallen tonen aan dat ongeveer 2,8 gram rozijnen per kilogram lichaamsgewicht of 19,6 gram druiven per kilogram al acuut nierfalen kan veroorzaken bij sommige honden. Ter illustratie: voor een hond van 5 kg komt dit neer op ongeveer 15 g rozijnen (circa 30 stuks). Dat staat gelijk aan ongeveer 100 g druiven (een twintigtal). Toch zijn er gevallen bekend waarbij zelfs beduidend kleinere hoeveelheden fataal waren. Zo stierf een kleine hond na het eten van slechts twee druiven. Evenzo overleed een hond van ongeveer 8 kg na het eten van slechts vier à vijf druiven. Omdat rozijnen en krenten door het drogen veel geconcentreerder zijn dan verse druiven, vormen deze een nog groter risico. Kortom: er is geen veilige hoeveelheid druiven of rozijnen voor uw hond.

Symptomen van druivenvergiftiging bij honden

Symptomen van druiven- of rozijnenvergiftiging bij honden treden meestal binnen 6 tot 24 uur na inname op. Vaak is braken het eerste merkbare teken. De hond kan ook diarree krijgen. In eerste instantie is hij vaak rusteloos of nerveus, maar daarna wordt hij juist sloom en lusteloos. In het beginstadium drinken en plassen sommige honden meer dan normaal. Maar naarmate de nieren beschadigd raken, neemt de urineproductie af. Enkele veelvoorkomende klinische verschijnselen zijn:

Braken (vaak binnen enkele uren na het eten)
Diarree (soms met bloed)
Buikpijn en verminderde eetlust
Sloomheid en zwakte
Trillen of beven
Veel drinken en plassen (in vroege fase)
Niet meer kunnen plassen (anurie)
Uitdroging en ammoniakgeur van de adem

Behandeling van druivenvergiftiging

Eerste hulp

Het eten van druiven of rozijnen door een hond is een medisch noodgeval dat onmiddellijke aandacht vereist. Als u vermoedt dat uw hond druiven of rozijnen heeft binnengekregen, onderneem dan onmiddellijk actie. Neem direct contact op met een dierenarts. Laat de hond niet zelf braken zonder overleg. De dierenarts kan beslissen om het braken op te wekken (met een injectie), een maagspoeling uit te voeren en actieve kool toe te dienen. Er bestaat geen specifiek tegengif, dus tijdig ingrijpen is cruciaal.

Intensieve zorg

Na de eerste hulp volgt vaak een opname van 48 tot 72 uur. De hond krijgt een infuus om de nieren te ondersteunen en gifstoffen uit het lichaam te spoelen. Regelmatige bloed- en urinecontroles volgen. Als er al tekenen van nierfalen zijn, kan men proberen de urineproductie te stimuleren. In extreme gevallen is nierdialyse noodzakelijk, maar dit is vaak duur en niet overal beschikbaar.

Prognose

Hoe sneller de behandeling start, hoe beter de vooruitzichten. Bij tijdige interventie is de kans op volledig herstel groot. Zodra echter nierfalen optreedt – zeker bij anurie – wordt de prognose aanzienlijk slechter. Sommige honden die herstellen behouden blijvende nierschade. Zij kunnen wel verder leven, mits ondersteund met dieet en medicatie.

Preventie

Voorkom vergiftiging door honden nooit toegang te geven tot druiven, rozijnen of producten die deze bevatten. Let extra goed op bij feestdagen (kerstgebak, mueslirepen, etc.). Heb je druivenplanten in de tuin? Ruim afgevallen druiven onmiddellijk op. Geef kinderen duidelijke instructies dat druiven niet voor de hond zijn. Wil je je hond fruit geven? Kies dan voor veilige alternatieven zoals appel of banaan.

Veelgestelde vragen

Mijn hond heeft één druif gegeten. Is dat erg?

Ja. Zelfs één druif kan voor sommige honden al gevaarlijk zijn. Neem geen risico en contacteer je dierenarts.

Zijn rozijnen gevaarlijker dan druiven?

Ja. Rozijnen bevatten door het droogproces een hogere concentratie van de giftige stof. Ze zijn dus nog gevaarlijker dan verse druiven.

Waarom wordt niet elke hond ziek?

De gevoeligheid varieert per hond. Mogelijk spelen genetica, metabolisme en darmflora een rol. Daarom is het risico onvoorspelbaar.

Mijn hond lijkt oké na het eten. Mag ik wachten?

Nee. Symptomen kunnen vertraagd optreden. Wacht niet af, maar handel meteen na inname.

Is druivensap of wijn ook gevaarlijk?

Druivensap en wijn bevatten meestal minder tartaarzuur, maar zijn alsnog ongeschikt. Vooral wijn bevat alcohol, wat op zich al giftig is voor honden.

Zijn druiven giftig voor honden?