Waarom ruiken honden aan elkaar? Het belang van geur

Waarom ruiken honden aan elkaar?

Bovendien begroeten honden elkaar niet zoals mensen via een handdruk, maar met hun neus. Bij een ontmoeting tussen twee honden snuffelen ze uitgebreid rond kop, hals en achterwerk. Dit kan voor mensen vreemd lijken, maar voor honden is het de natuurlijke manier om ‘hallo’ te zeggen. Honden zijn immers olfactorische wezens die hun omgeving vooral via geur waarnemen; wat voor ons een blik of woord is, is voor een hond een geurtrail. Zo meldt VCA Animal Hospitals dat een hond ongeveer 150 miljoen geurreceptoren heeft, tegenover circa 5 miljoen bij de mens. Dat betekent dat honden tot wel 100.000 keer gevoeliger ruiken dan wij. Hierdoor halen ze uit geuren een enorme hoeveelheid informatie: identiteit, geslacht, stemming en zelfs gezondheid. Met andere woorden: door elkaars geur te onderzoeken vormen honden een olfactorisch beeld van de ander. Bovendien heeft elke hond een unieke geurcombinatie – als een persoonlijk visitekaartje – dat honden moeiteloos herkennen. Honden onthouden geuren lang: ze herkennen een bekende hond soms nog na maanden of jaren. Bij wolven, de voorouders van onze honden, speelt geurcommunicatie op dezelfde manier. Wolven herkennen soortgenoten en hun rang, leeftijd en emoties via geur (Lamplugh, 2015). Dit duidt erop dat onze tamme honden een vergelijkbaar uitgebreid geurcommunicatiesysteem hebben.

Superieure reukzin en geurorganen

Bovendien het reukvermogen van een hond is indrukwekkend. Honden hebben naar schatting zo’n 150 miljoen geurreceptoren in hun neus, tegenover circa 5 miljoen bij mensen (VCA Animal Hospitals). Een veel groter deel van hun hersenen is gericht op geurverwerking (ongeveer 30% versus 5% bij mensen). Ook de architectuur van hun neus is bijzonder: de binnenkant bevat plooien en membranen die het reukoppervlak vergroten. Tijdens het snuffelen kan een hond tot wel zeven keer per seconde lucht opnemen, doordat hij zijn ademhaling zo regelt dat de uitademlucht langs de zijkanten verdwijnt (Horowitz, 2023). Zo blijft er telkens verse lucht met nieuwe geurstoffen in de neus. Bovendien beschikken honden over een extra reukorgaan, het vomeronasaal (Jacobsonorgaan) in de mondholte. Dit orgaantje is direct verbonden met het limbisch systeem, de emotionele hersendelen, en detecteert feromonen die gewone reukcellen niet opvangen (American Chemical Society, 2018). Pasgeboren puppy’s worden blind en doof geboren, maar hun neus werkt direct: ze vinden bij de geboorte de tepels van hun moeder puur op geur (“AKC, 2025”). Dankzij al deze aanpassingen ruiken honden uiterst verfijnd en kunnen ze geuren opleveren als geprinte informanten. Kortom, honden hebben een reukzin die op alle mogelijke manieren beter is dan die van mensen.

De chemische handtekening: anaalkliergeur

Bovendien achteraan het lichaam van een hond zitten de anaalklieren: twee kleine zakjes naast de anus die bij ontlasting een sterk ruikende vloeistof afgeven. Deze anaalkliervloeistof zit vol vluchtige organische stoffen die voor honden dienen als geurcommunicatie. Onderzoek laat zien dat de chemische samenstelling van deze vloeistoffen per hond verschilt en veel informatie bevat. Zo toonden Dorrigiv et al. (2023) aan dat de chemische mix tussen reu en teef duidelijk varieert. De American Chemical Society (2018) noemt specifieke verbindingen als trimethylamine en korte-ketenvetzuren als kerncomponenten die de karakteristieke geur veroorzaken. Doordat deze geurstoffen zo specifiek zijn, fungeert de anaalkliergeur als een persoonlijk visitekaartje. Honden hoeven niets via het zicht uit te wisselen; ze ‘posten’ hun kaartje in geur en een ander leest het af. Dit mechanisme komt veel voor bij vleesetende dieren: ook katten, hyena’s en stinkdieren gebruiken geurklieren. Bij honden is het systeem zo ontwikkeld dat de geuren heel intens en rijk aan informatie zijn. Kortom, de geur uit de anaalklieren bevat een schat aan individuele data voor de sniffende hond.

Welke informatie halen honden eruit?

Bovendien via het snuffelen verzamelen honden razendsnel informatie. Ze kunnen onder meer het volgende ‘lezen’ in de geur:

Geslacht en voortplanting: Dankzij feromonen in de geur weten honden direct of de ander een reu of teef is. Ze ruiken ook of een teef loops en vruchtbaar is (de geursamenstelling verandert tijdens de loopsheid) (Dorrigiv et al., 2023).
Identiteit en sociale status: Elke hond heeft een unieke geur. Honden onthouden elkaars geur van eerdere ontmoetingen, waardoor ze vertrouwde honden herkennen. Daarnaast blijkt dat honden met een dominante positie meestal het initiatief nemen bij het snuffelen, terwijl onderdanige honden afwachtend zijn (VCA Animal Hospitals).
Gezondheid en fysieke staat: Honden kunnen aan de geur beoordelen of de ander gezond is. Ziekte of verwondingen brengen chemische veranderingen teweeg (infectie, littekenweefsel) die via geur opvallen. Zo merken honden vaak of een andere hond ziek, zwak of fit is.
Emotionele toestand: Geur geeft ook gemoedstoestand weer. Stresshormonen en andere stoffen bij angst, opwinding of ontspanning veranderen de geur. Honden ruiken bijvoorbeeld of een soortgenoot kalm is of juist bang en gespannen (Horowitz, 2023).
Dieet en recente activiteiten: De geur kan onthullen wat de ander heeft gegeten of beleefd. Sporen van voedsel in de vacht of op de adem en geuren van omgeving (bos, stad) bevatten herkenbare signalen. Een hond kan dus ruiken of de ander net iets lekkers heeft gegeten of in een vreemd gebied liep.

Bovendien kan één snelle snuif voor een hond een complete reconstructie van de ander opleveren. De reukzin kan geuren opsplitsen in componenten en deze koppelen aan ervaringen. Zo weet een hond niet alleen dat hij ‘Rex’ ruikt, maar ook bijvoorbeeld dat Rex kort geleden heel enthousiast was of ergens spannend heeft meegemaakt. Speurhonden kunnen bijvoorbeeld geursporen volgen die minuten of zelfs uren oud zijn. Kortom: in één snelle snuffelbeurt halen honden een schat aan informatie uit de geur, veel meer dan wij ooit via zicht of geluid kunnen opvangen.

Snuffelen als sociaal ritueel

Bovendien snuffelen is voor honden niet alleen informatief, maar ook een sociaal ritueel. Men noemt het weleens de “canine handshake”. De American Kennel Club vergelijkt het met een menselijke handdruk: door samen te snuffelen zeggen honden als het ware ‘hallo’ tegen elkaar (AKC, 2025). Dit ritueel stelt beide honden gerust en helpt bij het vormen van een basisvertrouwen. Tijdens het snuffelen is de lichaamstaal doorgaans ontspannen: de staart beweegt licht, de oren zijn niet te ver naar achteren. Vaak geven honden ook zacht kopcontact, alsof ze vriendschappelijk kopjes. In een park zie je dat honden soms in een kring draaien of langs elkaar heen bewegen om verschillende geuraspecten op te nemen. Uit onderzoek blijkt bovendien dat de hond die dominant is in de groep meestal het initiatief neemt bij het begroeten, terwijl de ander wacht. Daarnaast kalmeert het snuffelen de honden: het werkt als een natuurlijk kalmeringsmechanisme. Kortom, het snuffelen helpt honden om elkaar rustig in te schatten en vriendschappelijk met elkaar om te gaan.

Verschillen tussen reuen en teven

Bovendien interessant is dat reuen en teven soms net even anders groeten. In veel observaties besteden reuen meer tijd aan het besnuffelen van het achterwerk, terwijl teven eerst de kop en het gezicht van de ander inspecteren. Dat komt waarschijnlijk doordat reuen vooral geuren willen analyseren die met feromonen te maken hebben, terwijl teven alle geuren bekijken. Toch blijft het gedrag bij beide wederkerig: beide honden nemen tegelijk elkaars geur waar en wisselen informatie uit. Hierdoor wordt hun ontmoeting een interactieve uitwisseling van gegevens. Als een hond zich ongemakkelijk voelt, zal de ander soms ook terugschrikken of de afstand vergroten, waardoor beide elkaars grenzen respecteren.

Tips voor eigenaren

Bovendien voor eigenaren is het belangrijk te weten dat dit snuffelgedrag volkomen normaal en nuttig is. Forceer een ontmoeting niet: laat honden rustig elkaars geur opnemen en blijf zelf kalm. Trek niet hard aan de lijn als ze willen snuffelen, want dat kan spanning veroorzaken. Als beide honden ontspannen zijn, leren ze elkaar op een natuurlijke manier kennen en is de kans op conflict klein (AKC, 2025). Honden gebruiken het snuffelritueel vaak om zichzelf te kalmeren, dus onderbreek het niet zomaar. Als je hond iets ongewenst doet (bijvoorbeeld korte grom of springerigheid) tijdens het snuffelen, blijf rustig en corrigeer zacht (bijvoorbeeld door een beloning of een korte aanlijning). Daarnaast volgen hier enkele richtlijnen:

Laat rustig snuffelen: Forceer de begroeting niet. Een ontspannen snuffelsessie helpt spanning te verminderen.
Let op lichaamstaal: Een losse houding en kwispelende staart duiden op een ontspannen ontmoeting. Een stijve houding of omdraaien kan betekenen dat een hond zich ongemakkelijk voelt.
Begin op neutraal terrein: Introduceer nieuwe honden bij voorkeur in een neutrale omgeving (bijvoorbeeld een hondenveld), zodat geen van beiden al territoriale stelling pakt.
Begeleid ingrijpen rustig: Gebruik een korte, ontspannen lijn als je moet ingrijpen. Kom niet hard tussen de honden, maar zet jezelf kalm tussen beiden als dat nodig is.
Respecteer het tempo: Als een hond duidelijk aangeeft niet verder te willen (weglopen, omdraaien, grommen), beëindig dan de ontmoeting.

Bovendien blijf bij de honden en moedig ze gerust aan als de ontmoeting goed verloopt. Is een ontmoeting niet geslaagd, zorg dan dat beide honden afstand krijgen en zich kunnen terugtrekken. Kortom: zolang beide honden ontspannen en met interesse samen zijn, kun je het snuffelen prima toestaan. Dit natuurlijke gedrag helpt honden om op een vriendelijke manier sociale banden en hierarchie te verkennen.

Waarom ruiken honden aan elkaar?