Vlooien bij huisdieren: Herken ze op tijd

Vlooien bij huisdieren

Vlooien bij huisdieren zijn een veelvoorkomend probleem bij honden en katten. Deze kleine, bloedzuigende parasieten kunnen bij huisdieren hevige jeuk en huidproblemen veroorzaken. Bovendien kunnen vlooien in huis uitgroeien tot een ware plaag als u niet op tijd ingrijpt. In dit artikel gaan we in op hoe een vlooienbesmetting ontstaat en hoe u deze kunt herkennen. Daarnaast beschrijven we welke stappen u zelf kunt nemen om vlooien effectief te bestrijden. Zo kunt u een plaag behandelen én nieuwe besmetting voorkomen.

Wat zijn vlooien?

Vlooien zijn kleine, vleugelloze insecten van enkele millimeters groot die zich voeden met het bloed van een gastheer. Ze hebben sterke achterpoten waarmee ze uitzonderlijk hoog en ver kunnen springen. De meest voorkomende soort bij zowel honden als katten is de kattenvlo (Ctenocephalides felis), die wereldwijd verspreid is. Volwassen vlooien leven op het dier en bijten vaak meerdere keren per dag om bloed te zuigen, wat bij de gastheer jeuk en irritatie veroorzaakt. Sommige dieren ontwikkelen bovendien een allergie voor het speeksel van vlooien, wat leidt tot intense huidontstekingen. Daarnaast kunnen vlooien in de omgeving ook mensen bijten, wat vervelende jeukende bultjes op de huid veroorzaakt.

Levenscyclus van de vlo

Eitjes en larven

Na een bloedmaaltijd kan een vrouwtjesvlo tot wel 40-50 eitjes per dag produceren. Deze ovaalwitte eitjes vallen binnen enkele uren van de vacht van het dier af. Ze belanden vervolgens in de directe omgeving, bijvoorbeeld in de mand, het tapijt of tussen de vloerplanken. Na enkele dagen – meestal 2 tot 5 dagen afhankelijk van temperatuur en vochtigheid – komen de eitjes uit. Er verschijnen kleine, wormachtige larven die zich verschuilen op donkere plekken, diep in het tapijt of onder meubels. Deze larven voeden zich met organisch materiaal en de gedroogde bloedresten (vlooienpoep) van volwassen vlooien. Met andere woorden: een huisdier met vlooien fungeert als een ‘peperbus’. Het dier verspreidt voortdurend vlooieneitjes in de omgeving.

Poppen en volwassen vlooien

Nadat de larven voldoende zijn gegroeid, spinnen ze een zijdeachtige cocon en verpoppen zich tot pop. Deze cocon zit verborgen in tapijt, kieren of op de grond en is kleverig, waardoor hij lastig te verwijderen is. Het popstadium is zeer resistent. Gewone insecticiden dringen nauwelijks in de cocon door. Zonder prikkels kan een vlo maandenlang in de cocon blijven zitten. Mechanische stimuli zoals trillingen, druk, warmte of uitgeademde CO₂ kunnen daarentegen het uitkomen versnellen. Bij ideale omstandigheden komt een volwassen vlo meestal na 1 à 2 weken uit de cocon. Zonder dergelijke prikkels kan het uitkomen echter aanzienlijk langer duren. In koelere omgevingen heeft men zelfs waargenomen dat vlooien pas na 6-8 maanden uit hun cocon kwamen.

Cruciaal is dat slechts een klein deel van de vlooienpopulatie op het huisdier leeft. Slechts circa 5% van alle vlooien bevindt zich als volwassen insect op het dier. De overige ~95% bestaat uit eitjes, larven en poppen in de omgeving. Dit betekent dat een effectieve vlooienbestrijding zich niet alleen op het dier richt, maar minstens zo belangrijk is de aanpak van de vlooien in de omgeving.

Hoe herkent u een vlooienbesmetting?

Een vlooienprobleem kan zich al manifesteren voordat u een levende vlo ziet. Let daarom op de volgende signalen van een vlooienbesmetting bij uw huisdier:

Jeuk en krabben: uw hond of kat krabt of bijt zichzelf veel vaker dan normaal. Hierdoor kan uw huisdier onrustig worden. U kunt ook haaruitval of wondjes door het vele krabben opmerken.
Vlooien in de vacht: bij nauwkeurig kijken (eventueel met een vlooienkam) ziet u kleine bruine of zwartbruine insectjes wegschieten tussen de haren. Vlooien zijn circa 2-3 mm groot en bewegen zeer snel.
Vlooienpoep: ook ziet u mogelijk zwarte korreltjes in de vacht of op de ligplek van uw dier. Dit zijn de opgedroogde bloedrestjes van vlooien. Wrijft u deze korreltjes uit op een nat stuk wit keukenpapier, dan kleuren ze roodbruin.
Vlooieneitjes: daarnaast kunnen er witte “zandkorreltjes” zichtbaar zijn op plekken waar uw huisdier vaak ligt. Ze lijken op zoutkorrels tussen de “peper” van de vlooienpoep.
Huidirritatie of allergie: vlooienbeten kunnen rode bultjes en korstjes op de huid veroorzaken. Sommige dieren ontwikkelen een vlooienallergie (Flea Allergy Dermatitis).

Gezondheidsrisico’s bij vlooien

Flooienbeten veroorzaken op zichzelf al jeuk en irritatie. Bovendien ontwikkelen veel huisdieren een vlooienallergie. Hierbij kan al één beet leiden tot intense jeuk, roodheid en huidontsteking. Daarnaast kan een ernstige vlooienplaag leiden tot bloedarmoede, vooral bij jonge of kleine dieren. Tot slot vormen vlooien een risico als tussengastheer voor de lintworm Dipylidium caninum. Hoewel zeldzaam, kunnen ze ook bacteriële ziekten overbrengen zoals Bartonella henselae.

Behandeling van vlooien bij huisdieren

Een effectieve vlooienbestrijding begint met het behandelen van alle huisdieren in huis. Er zijn diverse veilige en doeltreffende middelen beschikbaar, zoals spot-on pipetten, orale tabletten en vlooienbanden. Let er goed op dat katten nooit met hondproducten behandeld worden. Kies steeds voor middelen met wetenschappelijk aangetoonde werking via de dierenarts. Ook al ziet u na enkele dagen geen vlooien meer, behandel minstens drie maanden consequent verder om herbesmetting uit te sluiten.

Omgevingsbehandeling en preventie

Omgeving behandelen

Stofzuigen: stofzuig dagelijks of om de dag, zeker op plekken waar uw dier ligt. Gooi stofzuigerzakken na gebruik meteen weg.
Wassen: was dekens, kussens en mandhoezen op 60°C. Vergeet stoffen speelgoed niet.
Omgevingsspray: gebruik eventueel een omgevingsspray met groeiremmer. Volg nauwkeurig de instructies. Herhaal indien nodig na 2 weken.

Voorkomen van herbesmetting

Bescherm uw dier het hele jaar door met een vlooienmiddel. Controleer regelmatig met een vlooienkam en houd de omgeving schoon. Zo blijft uw huisdier langdurig vlooienvrij.

Vlooien bij huisdieren