Ontstoken peri-anale klieren bij de hond

Ontstoken peri-anale klieren bij de hond, beter bekend als ontstoken anaalklieren, is een veelvoorkomend en vervelend probleem bij honden. Bovendien behoren anaalklierproblemen tot de meest voorkomende gezondheidsklachten waarvoor hondeneigenaren een dierenarts raadplegen AniCura Nederland. Elke hond heeft twee anaalklieren (of anaalzakjes) net links en rechts onder de anus. Deze kleine zakjes produceren een sterk ruikende vloeistof die normaliter vrijkomt tijdens het ontlasten als een soort geurmerk. Echter, als deze klieren verstopt of ontstoken raken, kan dit leiden tot pijn, jeuk en andere ongemakken voor uw hond. In dit artikel bespreken we de oorzaken en symptomen van ontstoken peri-anale klieren bij de hond. Ook leest u hoe de diagnose verloopt, welke behandelingen mogelijk zijn en hoe u dergelijke problemen kunt voorkomen.

Een typisch verschijnsel bij anaalklierproblemen is het zogenaamde “sleetje rijden”: de hond schuurt met zijn achterste over de vloer vanwege de jeuk en irritatie. Als een ontsteking te lang onbehandeld blijft, kan er in ergste gevallen een pijnlijk anaalklierabces ontstaan dat uiteindelijk openbarst. Daarom is het belangrijk om tijdig in te grijpen bij vermoedens van anaalklierontsteking. Gelukkig zijn anaalklierontstekingen meestal goed te behandelen, waardoor uw hond na de juiste behandeling snel van de klachten verlost is.

Wat zijn peri-anale klieren (anaalklieren)?

Peri-anale klieren bij de hond zijn beter bekend als de anaalklieren of anaalzakjes. Het zijn twee kleine klierzakjes die zich aan weerszijden van de anus bevinden, ongeveer op de positie van vier en acht uur rondom de anus DierenDokters. De binnenzijde van elk zakje is bekleed met klierweefsel dat een sterk ruikende olieachtige of pasteuze vloeistof produceert. Deze geurige substantie komt normaal gesproken tijdens het poepen naar buiten door de druk van de ontlasting. Daarnaast kunnen honden hun anaalklieren soms spontaan legen bij plotselinge opwinding of stress, bijvoorbeeld tijdens het spelen of als ze schrikken. De vrijgekomen geur is zeer doordringend en visachtig. Hoewel de precieze functie van de anaalklieren niet helemaal duidelijk is, vermoedelijk spelen ze een rol bij de onderlinge communicatie en territoriumafbakening tussen honden.

Oorzaken van anaalklierontsteking

Een ontsteking van de peri-anale klieren ontstaat vrijwel altijd doordat de anaalklieren niet goed kunnen leeglopen bij het ontlasten. Hierdoor hoopt het anaalkliersecreet zich op in de zakjes en dikt het in. Vervolgens kan er gisting, irritatie en uiteindelijk een bacteriële infectie in de klier optreden – dit noemt men ook wel anaalsacculitis Cornell University. De meest voorkomende directe oorzaken van verstopping en ontsteking zijn onder andere:

Te zachte ontlasting of diarree: Door dunne of brijige ontlasting is er onvoldoende druk om de anaalklieren tijdens het poepen volledig te legen. Daardoor blijven de klieren chronisch gedeeltelijk gevuld, wat leidt tot indrogen en indikken van de inhoud DierenDokters.
Overmatige en ingedikte klierproductie: Bij sommige honden produceren de klieren te veel anaalkliervocht of verandert de samenstelling naar een zeer taaie, pasta-achtige substantie.
Verminderde uitpersing door lage spiertonus: Als de sluitspier rond de anus minder stevig samentrekt tijdens de stoelgang, blijven de anaalzakjes deels gevuld.

Risicofactoren voor anaalklierproblemen

Kleine hondenrassen: Vooral kleinere rassen (zoals Chihuahua’s, Shih Tzu’s, Beagles en andere gezelschapshonden) krijgen opvallend vaak te maken met anaalklierproblemen Merck Veterinary Manual.
Overgewicht en weinig beweging: Honden met obesitas hebben vaak minder spierkracht en tonus rond de anus Bergeron et al. 2024 (PLOS One).
Weinig ontlasting of verstopping: Honden die minder vaak of moeizaam ontlasten, lopen ook risico.
Allergieën en huidproblemen: Honden met terugkerende huidontstekingen of allergieën ervaren vaker anaalklierklachten Cornell University.

Symptomen van ontstoken anaalklieren

Sleetje rijden
Likken en bijten rond de anus of staartbasis
Afwijkende geur en vochtvlekken
Pijn bij het zitten of ontlasten
Zwelling of roodheid naast de anus
Koorts, lusteloosheid of verminderde eetlust bij ernstige infectie Caressa Dierenziekenhuizen

Diagnose van anaalklierontsteking

De diagnose wordt gesteld op basis van symptomen, inspectie en inwendig onderzoek. De dierenarts voert meestal een digitale rectale palpatie uit. Daarbij voelt hij de anaalklieren inwendig en beoordeelt de inhoud. Indien nodig worden monsters genomen voor verder onderzoek. Soms wordt aanvullend bacteriologisch onderzoek of beeldvorming gebruikt.

Behandeling van ontstoken peri-anale klieren

1. Uitdrukken

Bij milde klachten volstaat het uitdrukken van de anaalklieren. De hond ervaart dan vaak onmiddellijk verlichting.

2. Spoelen en medicatie

Bij ontsteking of abces worden de klieren gespoeld en gevuld met medicinale zalf. Vaak worden ook antibiotica en pijnstillers voorgeschreven.

3. Chirurgie

Bij chronische klachten of terugkerende ontstekingen kan operatieve verwijdering (anaalsacculectomie) worden overwogen.

Preventie

Vezelrijke voeding voor stevige ontlasting
Regelmatige beweging en een gezond gewicht
Wormen en vlooien behandelen
Geen onnodig uitdrukken, tenzij geadviseerd door de dierenarts DierenDokters

Conclusie

Anaalklierproblemen zijn hinderlijk maar meestal goed behandelbaar. Let op vroege signalen en zorg voor goede voeding, beweging en hygiëne. Bij terugkerende klachten is tijdige veterinaire hulp essentieel.

Ontstoken peri-anale klieren bij de hond